با توجه به مذاکراتی که در خصوص حداقل مزد و میزان افزایش مزد کارگران بین نمایندگان کارگران، نمایندگان کارفرمایان و دولت در روزهای پایانی سال در جریان است، توجه به راهکارها و توصیه های کارشناسانه برای تنظیم آن و دستیابی به توافق می تواند کارگشا باشد.

همچنان که توجه بخش عظیمی از جامعه به نتایج این مذاکرات جلب شده است؛ به همین مناسبت بررسی رویکردهای جبران خدمت کلان که توسط کشورهای مختلف به کار گرفته می شود از جمله توصیه ها و مقاوله نامه های بین المللی نظیر سازمان بین الملـلی کار قابل توجه است.

سازمان بین المللی کار ( Inter­na­tion­al Labour Orga­ni­za­tion ) بعد از پایان یافتن جنگ جهانی اول، در سال ۱۹۱۹ میلادی، به موجب کنفرانس صلح ورسای تشکیل گردید.

ایران نیز از سال ۱۹۲۱ میلادی با تصویب مجلس وقت، اقدام به اعزام نماینده به کنفرانس بین المللی کار نموده است.

در این راستا بر اساس راهنمای خط مشی گذاری حداقل مزد که توسط سازمان بین الملـلی کار منتشر شده است، نگاه به مفاهیم و پیشینه و علت این اقدام مفید است.

تعریف و علت به کارگیری حداقل مزد

حداقـل مزد، کمترین مبلغی است که یک کارفرما باید در یک دوره مشخص به دریافت کنندگان به عنوان جبران خدمت پرداخت کند. این مبلغ قابل کاهش با توافقات دسته جمعی یا قراردادهای کار فردی نخواهد بود.

حداقل مزد اطمینان می دهد که همه ی افراد از میوه ی پیشرفت و توسعه بهره مند می¬شوند و با تعریف آن، از افرادی که کار می کنند، در برابر هزینه های زندگی محافظت می شود. همچنین راهکاری برای پیشگیری از اعمال تبعیض بین زنان و مردان است.

به همین دلیل حدود ۹۰ درصد از کشورهای عضو سازمان بین المللی کار (ILO) خود را مقید کرده اند که حداقل مزد را تعیین کنند.

کنوانسیون های بین المللی ناظر به حداقـل مزد

اگر به تاریخچه ی حداقل مزد نگاه کنیم، هدف از تعریف آن، در ابتدا یک خط مشی برای صنایع منتخب که مزد پایینی داشتند بود . سپس به ابزاری مهم برای حمایت بسیار وسیع تر تکامل یافته است. کنوانسیون های سازمان بین المللی کار به شرح زیر این تکامل را به خوبی نشان می دهند:

کنوانسیون شماره ۲۶ برای مشخص کردن سازوکار تعیین حداقل مزد که در سال ۱۹۲۸ تصویب شد، کشورهای عضو را تشویق می کند که حداقل مزد را برای بخش هایی که مقررات مزد مؤثری ندارند و توافقات دسته جمعی یا روش های دیگری نیز بدین منظور در آنها وجود ندارد و در عین حال مزدها به طور استثنایی بسیار پایین هستند، معین کنند.

سال ها بعد در سال ۱۹۷۰، کنوانسیون شماره ۱۳۱ در مورد تعیین حداقـل مزد برای حمایت از تمامی گروه ها که مزد دریافت می کنند ولی شرایط استخدام شان این گونه حمایتی را می طلبد، به کار گرفته شد. نکته مهم اینکه روش مشاوره با شرکای اجتماعی، در قلب و نهاد این کنوانسیون قرار گرفته است.

مراد احمدی پور – مشاور مدیریت منابع انسانی و شیوه های بین المللی جبران خدمت

• برگرفته از راهنمای خط مشی گذاری حداقـل مزد – منتشر شده توسط سازمـان بین المللی کار

بخشنامه حداقـل مزد و افزایش مزد کارگران ۱۴۰۳

مذاکرات شورای عالی کار در مورد افزایش مزد ۱۴۰۳

سازمان بین المللی کار